اعتقادات دینی

خداوند در آیه ششم سوره مبارکه هود می فرماید:
وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ رِزْقُها (1)
 هیچ جنبنده‏اى در زمین نیست مگر اینکه روزى او بر خداست.
در برخی روایات هم این مطلب آمده است. از امام صادق روایت شده است که فرمودند:
إِنْ کَانَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى قَدْ تَکَفَّلَ بِالرِّزْقِ فَاهْتِمَامُکَ لِمَا ذَا وَ إِنْ کَانَ الرِّزْقُ مَقْسُوماً فَالْحِرْصُ لِمَا ذَا؟
اگر خداوند متعال متکفل روزی شده، پس دغدغۀ (بیجا) برای چیست؟ و اگر روزی تقسیم شده است، پس حرص و ولع برای چه؟
مضمون این روایت این است که روزی همه تقسیم شده است و خداوند آن را بر عهده گرفته و جایی برای حرص و دغدغه بیجا نیست.
حال این سوال مطرح می شود که اگر خداوند روزی انسانها را تضمین کرده و برعهده گرفته است، چرا بسیاری از انسانها در گرسنگی به سر می برند یا حتی از گرسنگی می میرند و از امکانات اولیه زندگی محروم هستند؟

این نکته هم مخفی نیست که رزق منحصر به خوراک و غذا نیست بلکه هر گونه بهره مادی و معنوی، رزق گفته می شود . در این صورت معنی آیه و حدیث این می شود که خداوند متکفل مطلق نیازهای انسان(اعم از خوراک ، پوشاک و حتی سلامت و امنیت و ... ) بوده و دیگر جای دغدغه و نگرانی نیست درحالی که می دانیم بسیاری از انسانها از این امکانات محروم هستند.
در پاسخ به این سوال جند نکته را باید مورد توجه قرار داد:
اول:معنی تضمین رزق و تکفل روزی این نیست که روزی انسان از طرف خداوند به درب خانه انسان آمده و بدون هیچ گونه تلاش و کوششی به او برسد بلکه معنی آن این است که خداوند زمینه ها را فراهم کرده تا انسان با سعی و تلاش، آن را بدست آورد.
به طور مثال اگر از طرف دولت اعلام شود که به افرادی با شرائط خاص، تسهیلات پرداخت می شود، معنی اش این نیست این افراد در خانه بنشینند تا وام را به درب خانه آنان بفرستند بلکه هر عاقلی می فهمد که این افراد باید برای دریافت آن، کارهای لازم را انجام داده و سعی خود را به کار گیرند.
دوم: شرط دیگر رسیدن روزی به انسانها ، بر قراری عدالت در سطح جامعه و نبود ظلم است، چرا که برخی اوقات، روزی انسانهای ضعیف توسط قدرت های خودکامه و ظالم ، پامال شده و از آنها سلب می شود. در این صورت گرسنگی آنها به خاطر بی عدالتی انسانهای دیگر است و این مسئله با عدالت خداوند منافاتی ندارد.
ممکن است گفته شود :خداوند که قدرت بر همه چیز دارد، چرا جلوی ظلم ظالمان را نمی گیرد و از تجاوز آنها جلوگیری نمی کند ؟؟
پاسخ آن است که خداوند انسانها را با اختیار و آزادی آفریده و سلب اراده و اختیار از انسانها با حکمت الهی تعارض دارد.
سوم: در برخی موارد انسانها علاوه بر تلاش عادی و روزمره برای تامین معاش ، یاید تلاش فوق العاده و جهادگونه داشته باشند. در شرائطی که یک جامعه دچار قحطی یا بلایای طبیعی شده و یا تحت استعمار و اشغال کشور دیگری قرار گرفته، تلاش معمولی و کار روزانه چندان مفید نیست بلکه باید حرکتی ملی برای مبارزه با بلایای طبیعی یا تجاوز بیگانگان صورت گیرد، در این صورت است که منابع بالقوه و مخفی آن جامعه و سرزمین، صرف صاحبان اصلی آن می شود ولی اگر این حرکت انجام نشود، از یک طرف منابع غنی آنها به هدر رفته و از طرف دیگر، زحمات طاقت فرسای آن انسانها نتیجه چندانی نداشته و فقر و گرسنگی آنها را بر طرف نمی سازد.
به طور خلاصه باید گفت: خداوند انسان را مختار آفریده و منابع تامین معیشت از ابر و باد و آب و خورشید و ... را هم در اختیار وی قرار داده تا نانی به کف آرد و به غفلت نخورد.